T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının sahibi olduğu “Denizlerde Bütünleşik Kirlilik İzleme Programı (DEN-İZ)’’, ülkemiz deniz ve kıyı sularında 3 yıl süre ile TÜBİTAK MAM İklim Değişikliği ve Sürdürülebilirlik Başkan Yardımcılığı (BYİDS) Deniz Araştırmaları ve Teknolojileri Araştırma Grubu koordinasyonunda üniversiteler ve kamu kurumları iş birlikleri ile gerçekleştirilecek.
Proje sözleşmesi, ÇED, İzin ve Denetim Genel Müdürü Mehrali Ecer ve TÜBİTAK Başkan Yardımcısı ve TÜBİTAK MAM Başkanı Prof. Dr. Ahmet Yozgatlıgil tarafından 30 Mayıs 2023 tarihinde Ankara’da Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığında düzenlenen törenle imzalandı.
Kıyı ve nehir geçiş suları ile açık deniz istasyonları izlenecek
Karadeniz, Marmara Denizi ve Boğazlar, Akdeniz ve Ege Denizi’nde kıyı ve nehir geçiş suları ile açık deniz istasyonlarında izleme çalışmaları TÜBİTAK Marmara Araştırma Gemisi aracılığıyla ve üniversiteler ve diğer araştırma kurumları ile iş birliği içinde sürdürülecek. Yapılacak deniz çalışmaları; Marmara Denizi’nde 3 dönem, diğer denizlerimizde ise yılda 2 dönem olarak planlandı. Özellikle Karadeniz ‘de geniş yetki alanımız olan deniz sularında 30 mile kadar 7 farklı hatta izleme faaliyetleri gerçekleştirilecek.
DEN-İZ Programı ile denizlerde hidrografik şartlar, biyoçeşitlilik ve doğal besin ağları üzerindeki; kirlilik, ötrofikasyon, balıkçılık, yabancı türler, katı atık ve gürültü girişi gibi, baskıların nitelik ve boyutları ile bunların yol açtığı etkiler belirlenecek. Deniz şamandıraları ile gerçek zamanlı su kalitesi, hidrodinamik özelliklerin ve sualtı gürültüsünün izlenebileceği pilot ölçekli ileri izleme sistemlerin işletilme ve yönetiminin yanı sıra mevcut uydulardan sağlanan veri ve görüntülerin deniz izleme ve değerlendirilmesine yönelik çalışmalar yapılacak. Bunun yanı sıra iklim değişikliğinin denizler üzerindeki etkilerine yönelik değerlendirmeler yer alacak.
Denizlerimizin fiziksel ve kimyasal özellikleri ile kirlilik ve ekolojik durumları izleniyor
Yaklaşık 376 istasyonda gerçekleştirilmesi planlanan noktasal su kolonu çalışmalarının yanı sıra alansal olarak, toplam 82 makro flora, 88 trol ile biyoçeşitlilik (balık) ve katı atık, 40 trol istasyonunda 2 ticari tür balıkta ve ayrıca 5 midye istasyonunda kirleticiler, 4 deniz çayırları, 4 kıyısal katı atık çalışması yürütülecek. Biyolojik bileşenlere ek olarak 81 makrozoobentoz, 117/66 fitoplankton/zooplankton çalışması gerçekleştirilerek toplam 120 sediman istasyonunda yaygın olarak kirleticilerin seviyeleri tespit edilerek geçmiş yıllarla karşılaştırmalar yapılacak.
Türkiye denizlerinde 17 istasyonda sediman ve su örneklerinde radyoaktivite seviyelerinin takibi sürdürülerek 33 istasyonda mikroplastik çalışmaları gerçekleştirilecek.
DEN-İZ Programı sayesinde denizlerimizin fiziksel ve kimyasal özellikleri ile kirlilik ve ekolojik durum izlenerek, ulusal deniz yönetimi politika ve stratejilerinin belirlenmesi için bilgi temelli değerlendirmelerin yapılması amaçlanıyor. Bu çalışmalar sonucunda, denizler için çevresel durum raporları oluşturulacak.
Program sonunda “IV. Ulusal Denizlerde İzleme ve Değerlendirme Sempozyumu” düzenlenecek. Sempozyumda izleme çalışma sonuçları ve denizel baskılar söz konusu denizlerin yararlanıcıları ve paydaşları olan kamu kurumları, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, belediyeler ve diğer ilgili paydaşlarla paylaşılacak.
